२५ असोज, काठमाडौं । भेनेजुएलाकी प्रतिपक्षी नेतृ मारिया कोरिना माचाडो (María Corina Machado) लाई यस वर्षको २०२५ नोबेल शान्ति पुरस्कार प्रदान गरिएको छ। नोर्वेजियन नोबेल समितिले माचाडोलाई “भेनेजुएलामा लोकतन्त्र पुनर्स्थापनाका लागि अहिंसात्मक संघर्षमा देखाएको दृढता र साहस” को कदरस्वरूप यो सम्मान दिएको हो।
समितिले विज्ञप्ति जारी गर्दै भन्यो, “मारिया कोरिना माचाडोले तानाशाहीको अँध्यारोबीच लोकतन्त्रको ज्योति जलाइरहेकी छिन्। उनले आफ्नो जीवन लोकतान्त्रिक स्वतन्त्रता, मानव अधिकार र न्यायका लागि समर्पण गरेकी छन्।”
माचाडो हाल भेनेजुएलाको ‘Vente Venezuela’ नामक राजनीतिक दलकी नेतृ हुन्। उनी सन् २०२३ मा विपक्षी गठबन्धनको प्राथमिक निर्वाचनमा विजयी भएकी थिइन्, तर सत्तापक्षीय दबाबका कारण उनलाई सन् २०२४ को राष्ट्रपति चुनावमा उम्मेदवारी दर्ता गर्न प्रतिबन्ध लगाइएको थियो। त्यसयता उनी देशभित्र निरन्तर राजनीतिक दमन र सुरक्षात्मक जोखिमका कारण गोप्य रूपमा बस्दै आएकी थिइन्।
नोबेल पुरस्कार प्राप्त गरेपछि माचाडोले भनेकी छिन्, “यो पुरस्कार केवल मेरो होइन, यो भेनेजुएलाको जनताको हो— जसले स्वतन्त्रता, न्याय र लोकतन्त्रका लागि साहसिक संघर्ष गरिरहेका छन्।” उनले आफ्नो वक्तव्यमा अमेरिकी पूर्वराष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्प को समर्थनप्रति आभार व्यक्त गर्दै लोकतान्त्रिक राष्ट्रहरूको ऐक्यबद्धता आवश्यक रहेको बताइन्।
उनको घोषणापछि विश्वभर मिश्रित प्रतिक्रिया आएको छ। समर्थकहरूले यो निर्णयलाई ‘तानाशाहीविरुद्ध लोकतान्त्रिक विजयको संकेत’ भनेका छन् भने केही आलोचकहरूले यो पुरस्कार “राजनीतिक प्रभावयुक्त निर्णय” भएको टिप्पणी गरेका छन्। स्पेनी राजनीतिज्ञ पाब्लो इग्लेसियसले त “यो पुरस्कार हिटलरलाई दिएको जस्तै गल्ती हो” भन्दै आपत्ति जनाएका छन्।
तर अन्तर्राष्ट्रिय समुदायको ठूलो वर्गले भने माचाडोको दीर्घकालीन योगदानको सम्मानस्वरूप यो पुरस्कार उचित भएको प्रतिक्रिया दिएको छ। युरोप परिषद् (Council of Europe) ले विज्ञप्ति जारी गर्दै भन्यो, “माचाडोले भेनेजुएलाको जनतालाई अधिकारका लागि उठ्न प्रेरित गरेकी छिन्, यो पुरस्कार उनको संघर्षको वैश्विक मान्यता हो।”
सन् १९६७ अक्टोबर ७ मा काराकसमा जन्मिएकी माचाडोले इन्जिनियरिङ अध्ययन गरेकी हुन्। उनले विगतमा मानव अधिकारका क्षेत्रमा महत्वपूर्ण योगदान दिएकी छिन् र यसअघि पनि Václav Havel मानव अधिकार पुरस्कार तथा Sakharov पुरस्कार प्राप्त गरिसकेकी छन्।
यो वर्षको नोबेल शान्ति पुरस्कारले विश्वलाई पुनः सम्झाएको छ कि लोकतन्त्र र मानव अधिकारका लागि अहिंसात्मक संघर्ष अझै पनि सबैभन्दा प्रभावकारी बाटो हो। माचाडोको यो जितले भेनेजुएलामा परिवर्तनको आशा जगाएको छ र विश्वभरका स्वतन्त्रता चाहनेहरूलाई प्रेरणा दिएको छ।